Ex-vòts.
Es pòbles manifèsten era pròpria interpretacion der ath delà a trauès dera religiositat, en forma de credences, istòries sacrades e rites. Sense eth sentiment espirituau, non considerarien acomplidi ena sua totalitat era vida e eth còsmos. Era religion ei, ath delà, eth resultat de multiples influéncies, a compdar des geografiques enquias restacades damb es activitats umanes, que ne conformen era personalitat.
Un bon exemple ei er establiment des monastèris coma enterpreses de transformacion religiosa e economica deuant deth poder feudau laïc. en Ripolhés era influéncia des montanhes, es arrius e es avencs, era temor des tempèstes e des sequères o es istòries de bruishes, expliquen tant eth bastiment de comunidors coma era devocion per fòrça des sants que se venèren en parçan. Era cristianizacion dera orografia la localizam enes santuaris de Montgrony e de Núria, damb simbòls que, otrapassant es limits de referéncia, trobam escampilhadi pertot de Catalonha. Tanben ac an estat istoricament es monastèris de Ripòlh e de Sant Joan de les Abadesses, o mites coma eth deth comde Arnau.
