Trabalh en camp

Un des mestièrs mès ancians e damb mès enraiçament en Pirenèu ei eth des pastors. Aguesta importància hè que sigue des mès plan representadi en musèu. Era transumància, er ostiuada ena montanha, es trabalhs d’iuèrn, es hèires e es tractes d’èrbes o es divertiments, prenen naua vida a trauès des objèctes que se mòstren. Era longa tradicion deth sòn usatge facilitaue er aprendissatge, de generacion era generacion, dera complexitat deth mestièr. Er ostiu de 1923 eth nomentat Grop de folcloristes de Ripòlh hec ua brèu estada en plan de Anyella, que cristallizèc damb era publicacion dera òbra de Salvador Vilarrasa La vida dels pastors e en ua major coneishença a compdar d’alavetz deth mon deth pasturatge e des sues cançons, poèmes e condes.

Òmes e mastins, en tot susvelhar vegades de milèrs d’oelhes enes immenses pastures pirenenques, en miei dera solitud, deth perilh des tempèstes o deth sètge des lops, auien convertit en legendari un trabalh qu’ère tanben ua forma de vida, prigondament organizada e jerarquizada. Er an 1920 eth etnograf Rossend Serra i Pagès animaue a empréner eth recuelh de pèces pròpries der art des pastors, ath delà des sues contaralhes e sonades musicaus e insistie en “absolut besonh d’amassà’c, pr’amor que probablament seram es darrèri de hè’c e serà eth nòste testament”.

Eth mas ère un petit reiaume patriarcau. Atau ac didie Salvador Vilarrasa en sòn libre, ja classic, La vida a pagès. Eth pas inexorable des sasons indique eth ritme millenari des trabalhs deth camp e era tradicion ven, mès que jamès, cultura. Eth pagés aprenie es signes dera meteorologia e possedie era coneishença de quan ère eth temps de plantar era tèrra coitivada e quin ère eth moment de hèr era cuelheta. Eth mèstre administraue, era mestressa dirigie era casa e anaue tath mercat e eth masovèr trabalhaue dera trincada deth dia enquiath ser e estauviaue entà èster un dia proprietari. Tota sòrta de bestiar conviuie damb eth pagés: garies entà vener-ne es ueus, conilhs, bòus e vaques, pòrcs, animaus de lan e de pè redon. Era transformacion venguec dera man des cambiaments sociaus e de procediment de trabalh. D’ua estructura ena quau cada individú dera familha pagesa auie un prètzhèt assignat, especific e inamovible, s’arribèc a ua dispersion fisica e foncionau. D’ues airines e ues costumes que auien cambiat pòc dempús de tempsi ancians, s’evolucionèc cap a ua rapida mecanizacion. Es persones deishauen d’èster predestinades ad aquerò entà qué auien neishut e, damb era tecnificacion, eth pagés auec d’apréner a emplegar naui utisi e metòdes. Atau, de manèra progressiua, eth sòn dia a dia s’anèc aluenhant d’aquera sabença atavica.